Τρίτη, 30 Νοεμβρίου 2010
Ο αφορισμός της ημέρας
Δευτέρα, 29 Νοεμβρίου 2010
Πρώτα ως τραγωδία, ύστερα ως φάρσα, ή σύντομη απόδειξη της ύπαρξης Κακού Δημιουργού
Ο αφορισμός της ημέρας ΙΙ
Ο αφορισμός της ημέρας
Κυριακή, 28 Νοεμβρίου 2010
Ο αφορισμός της ημέρας
Σάββατο, 27 Νοεμβρίου 2010
Εμένα οι ποιητές μου
ούτε που ξέρουν να βάζουν τελείες στην ανάσα·
ξέπνοοι είναι, αιματηροί, αλαφιασμένοι απ’ το τρεχαλητό
της ψυχής, σκληροί απ’ το σίδερο στα πέταλα αλόγων,
πυρακτωμένοι από πυρκαγιές που μηρυκάζουν στη ράχη,
τον αυχένα, τον νωτιαίο μυελό.
Εμένα οι ποιητές μου είναι οπλισμένοι.
Στους δρόμους συγκεντρώνουν γιγάντιες πέτρες
που θρυμματίζουν τις βιτρίνες των ψεμμάτων σας.
Πεσσοαλορκαμαντελσταμνερουνταμαγιακόφσκι! Το λέω
ξανά και ξανά να τ’ ακούσετε.
Με ξόρκια σας εκμηδενίζω εσάς
που με εκμηδενίζετε, με τα σπασμένα δόντια
ηττημένων πυγμάχων χαράζω τις λέξεις μου πάνω στη γλώσσα σας
κι ούτε με νοιάζει πώς κοιμάστε τα βράδια
κι ούτε με νοιάζει ποιος σας κοιτάει πίσω όταν κοιτάτε στον καθρέφτη
κι ούτε με νοιάζει ποιο κερί βουλώνει το αυτί σας
ποια μέλισσα παρεμβάλλεται ανάμεσα στα λόγια της ασφάλτου και την ακοή σας
ζουζουνίζοντας.
Εμένα οι ποιητές μου δεν θα σας έλεγαν ούτε καλημέρα.
Την πλάτη τους θα βλέπατε να ξεμακραίνει σε άδειες λεωφόρους
ένα πρωί που θα ξυπνούσατε, έκπληκτοι, σε άδειες πόλεις
σε κράτος χωρίς κράτος, αντικρίζοντας παρατημένα γραφεία ασφαλιστικών εταιριών
και τα περίπτερα κλειστά, και τ’ αυτοκίνητα νεκρά και κλειδωμένα
να ουρλιάζουν με σειρήνες για αόρατες απόπειρες κλοπών.
Ούτε καλημέρα! Μόνο ο ουρανός κι εσείς από κάτω
να στέκεστε χάσκοντας, χωρίς μάρτυρες υπερασπίσεως κατηγορούμενοι.
Alvaro de Campos (Fernando Pessoa)-Χαιρετισμός στον Ουόλτ Ουίτμαν
Χαιρετισμός στον Ουόλτ Ουίτμαν (αποσπάσματα)
Μτφρ. Μαρία Παπαδήμα
ιβ
Δηλώστε χρεοκοπία της ζωτικότητάς μας!
Γράφουμε στίχους, τραγουδάμε τα πράγματα-χρεοκοπίες, δεν τα ζούμε.
Πώς μπορούμε να ζούμε όλες τις ζωές κι όλες τις εποχές
κι όλες της μορφές της μορφής
κι όλες τις κινήσεις της κίνησης;
Τι' ναι να γράφεις στίχους αν όχι να ομολογείς πως η ζωή δεν επαρκεί
Τι είναι τέχνη αν όχι να ξεχνάς ότι είναι μόνο αυτό
αντίο, Ουόλτ, αντίο!
Αντίο ως το ακαθόριστο του εκείθεν του Τέλους.
Περίμενέ με αν εκεί μπορεί κανείς να περιμένει,
πότε φεύγει το τελευταίο τρένο;
Πότε φεύγει; (Πότε φεύγουμε)
ιδ
Προσευχή-καλπασμέ μου!
Χαιρετισμέ-ορμή μου!
Ποιος σαν κι εσένα ένιωσε την ατομική ζωή του παντός;
Ποιος σαν κι εσένα εξάντλησε να νιώθει μέσα του --τη ζωή-- που μας νιώθει;
Ποιος σαν κι εσένα παίρνει πάντα το αντίγραφο για πρωτότυπο;
Και ξεχειλίζει απ' τον κανόνα του κανόνα -- μορφή της ζωής;
[κείμενο λείπει]
η ευθυμία μου είναι μια παραφορά,
η ορμή μου σύγκρουση
(Παφ!)
μέσα μου...
Χαιρετώ σε σένα το Δάσκαλο της ασθένειάς μου που λέγεται υγεία,
τον πρώτο τέλειο ασθενή της παγκοσμιίτιδας που έχω
την τυπική περίπτωση της "ασθένειας του Ουίτμαν" που υπάρχει μέσα μου!
Άγιε Ουόλτ των Θορυβωδών Παραληρημάτων και της μάνητας!
ιε
Ανοίχτε μου όλες τις πόρτες!
Σπάστε τα τζάμια των παραθύρων!
Βγάλτε κλειδαριές απ' τη ζωή που κλείνει!
Όπου κλείνω είναι ειμ' ανοιχτός χωρίς κλειδαριές που θυμίζουν,
όπου σταματώ είναι το ανόητο όνομα του συνεχίζω,
όπου το τέλος είναι πάντα ένα πράγμα αφηρημένο και δεμένο
ανάλαφρα μ' όλες τις ώρες που περνούν απ' αυτό!
Θέλω ν' αναπνεύσω!
Γδύστε με απ' το βάρος του κορμιού μου!
Αλλάξτε την ψυχή με φτερούγες αφηρημένες δεμένες στο τίποτα!
Ούτε φτερούγες, αλλά η πελώρια Φτερούγα του Ίπταμαι!
Ούτε Ίπταμαι αλλά ό,τι ταχύ απομένει όταν ίπταμαι είναι παύω
και δεν υπάρχει κορμί που βαραίνει στην ψυχή που φεύγει!
Να' μαι εγώ η θέρμη των ζωντανών πραγμάτων, ο πυρετός
των χυμών, ο ρυθμός των κυμάτων και ο [κείμενο λείπει]
Διάλειμμα στο Είναι για να αφήσει το Είναι να είναι...!
Σύνορα σε τίποτα!
Διαιρέσεις σε τίποτα!
Μονάχα εγώ.
ιζ
Το αληθινό ποίημα είναι η ζωή χωρίς ποιήματα,
είναι το πραγματικό τρένο κι όχι οι στίχοι που το τραγουδούν
είναι το σίδερο των γραμμών, των γραμμών που καίνε, είναι το σίδερο απ' τους τροχούς, είναι η πραγματική περιστροφή τους.
Κι όχι τα ποιήματά μου που μιλάνε για γραμμές και τροχούς χωρίς αυτά.
Παρασκευή, 26 Νοεμβρίου 2010
Ο αφορισμός της ημέρας
Φαινομενολογία της εξέγερσης
την χαρά μιας νέας επινόησης που υλοποιείται συλλογικά--μιας κατάστασης, μιας διακοπής του ρου της καθημερινότητας, ενός θεάτρου αντεστραμμένων ρόλων, μιας σειράς πυρετωδών συναντήσεων και συζητήσεων.
Πέμπτη, 25 Νοεμβρίου 2010
Ο αφορισμός της ημέρας
Από τη μάταιη, σπασμωδική κινητικότητα του χοιριδίου στο κλουβί είναι προτιμότερη η τεταμένη ακινησία που διατηρεί μια τίγρης πριν το άλμα.
Τετάρτη, 24 Νοεμβρίου 2010
ΜΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΒΟΥΛΗΣΗ: ΤΟ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ

Προαύλιο με τρελούς, Πίνακας του Γκόγια
RD(GODEL)
Τρίτη, 23 Νοεμβρίου 2010
Ο αφορισμός της ημέρας
Δευτέρα, 22 Νοεμβρίου 2010
Περί ενότητας και διαίρεσης, πολιτικά
από τον διχασμό που φέρνει το Μνημόνιο βρίσκονται βαθιές ρίζες, που φτάνουν μέχρι τους χρόνους ιδρύσεως του νεοελληνικού κράτους, ίσως και πιο βαθιά ακόμη, στους χρόνους της κατάκτησης όταν ανεδύετο η εθνική συνείδηση. [...]
Η διχοστασία αυτή, των ενσωματωμένων και των ανεξάρτητων, διαπερνά το έθνος από αναδύσεως και το κράτος από συστάσεως. [...]
Οι τέτοιες διχοστασίες έφτασαν στα όρια του εμφυλίου αμέσως μετά τον ξεσηκωμό του 1821, και με ανάλογη αδελφοκτόνο σφοδρότητα εκδηλώθηκαν και το 1916-22 και το 1944-49. Κοινό χαρακτηριστικό σε όλες τις περιπτώσεις, η ανάμιξη του ξένου παράγοντα, ο οποίος επεμβαίνει διαιρετικά και εξουσιαστικά, είτε ως αυτόκλητος σωτήρας είτε προσκεκλημένος από τη μια ή την άλλη μερίδα. [...]
Εχουμε δει πώς περίπου εμφανίζεται η διχοστασία διηνεκώς, αλλά και πώς αποσύρονται ενίοτε οι εντάσεις αν εμφανιστούν κίνδυνοι που απειλούν την ίδια την ύπαρξη του εθνικού συνόλου. Αυτό συνέβη, φερ’ ειπείν, το 1940. Τηρουμένων των αναλογιών, σε παρόμοιο κίνδυνο βρίσκεται σήμερα η χώρα, ενώπιον του εσωτερικού και του εξωτερικού εχθρού, ενώπιον του φαύλου εαυτού και ενώπιον της διεθνούς κρίσης και των δανειστών. Μπροστά σε αυτόν ακριβώς τον πολυπρόσωπο κίνδυνο, κίνδυνο πτώχευσης, κίνδυνο απώλειας εθνικής κυριαρχίας, κίνδυνο κοινωνικής έκρηξης, κίνδυνο μαρασμού ενός λαού με χαμένη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, με κερματισμένη και θαμπή την ταυτότητα, με θρυμματισμένη την αίσθηση του συνανήκειν, σε αυτή ακριβώς την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, μόνη διέξοδος είναι η υπέρβαση της διχοστασίας. Η υπέρβαση του διλήμματος: Με ή χωρίς Μνημόνιο; [...]
Η υπέρβαση του διλήμματος προϋποθέτει θέληση για συμφιλίωση. Συμφιλίωση των αντιπάλων και των οιονεί εχθρών, δηλαδή αμοιβαία αλληλοαναγνώριση και υπέρβαση του ατομικού· και συμφιλίωση με την πραγματικότητα, δηλαδή αναγνώριση της πραγματικότητας, των υλικών της όρων, των υπαρκτών δυσχερειών και των αντινομιών της. Ορισμένως, προϋποτίθεται η θέληση· να επενεργήσει δυναμικά η θέληση πάνω σε μια πραγματικότητα που τώρα ορίζεται ερήμην των υποκειμένων και της θέλησης τους, ή και εναντίον τους.
Με τέτοια σύλληψη της δυσβάστακτης πραγματικότητας και τέτοια εκδήλωση θέλησης, με μετατόπιση από το ατομικό προς το καθολικό, και από τον φατριασμό προς το κοινό καλό, είναι δυνατόν να αποτραπούν τα χειρότερα για την κοινωνία, το λαό, τη χώρα, την πατρίδα. Αιρόμενοι υπεράνω των διλημμάτων και του διχασμού, μετατοπιζόμενοι δραστικά από την εργαλειακή χρήση και κατανάλωση του κοινωνικού, προς τη συλλογικότητα, τη δοτικότητα, την ηθική θεμελίωση του κοινού βίου.
Ενότητα, τι ωραία λέξη, προδοσία, τι κακόηχη, είναι ακόμα στην πρώτη κρυάδα οι Ιρλανδοί, αλλά σιγά σιγά θα εσωτερικεύσουν και αυτοί την οικονομικοπολιτική νομοτέλεια της εποχής.
Οι όμορφες λέξεις όμορφα επικοινωνούνται, οι ξεπερασμένες από την ιστορία λέξεις με ξεπερασμένους από την ιστορία της επικοινωνίας τρόπους.
Προδοσία: τι οικονομικό νόημα μπορεί να έχει αυτή η έννοια; Μπορεί να προδώσει κανείς μια πατρίδα ή έναν άνθρωπο, μπορεί να προδώσει κανείς κάποιες αξίες, αλλά σε επίπεδο δημοσιονομικών μεγεθών τα νούμερα ή βγαίνουν ή δεν βγαίνουν.
"Fiat ars--pereat mundus" λέει ο φασισμός, και όπως παραδέχεται ο Μαρινέτι, περιμένει απ' τον πόλεμο να παρέξει την καλλιτεχνική ικανοποίηση μιας αισθητηριακής αντίληψης που έχει μεταλλαχθεί απ' την τεχνολογία. [...] Η ανθρωπότητα, που στον καιρό του Ομήρου ήταν αντικείμενο περισυλλογής για τους θεούς του Ολύμπου, τώρα συλλογιέται τον εαυτό της. Η αυτο-αλλοτρίωσή της έχει φτάσει τέτοιο βαθμό που μπορεί να νιώσει την ίδια της την καταστροφή ως αισθητική απόλαυση πρώτης τάξης. Αυτή είναι η κατάσταση της πολιτικής που ο φασισμός καθιστά αισθητική. Ο κομμουνισμός απαντά πολιτικοποιώντας την τέχνη.
Η μαζική αναπαραγωγή συνεπικουρείται ιδιαίτερα από την αναπαραγωγή των μαζών. Στις μεγάλες παρελάσεις, τις τεράστιες συγκεντρώσεις και τα αθλητικά γεγονότα, και τον πόλεμο [...] οι μάζες αντικρίζουν τον εαυτό τους.
Ο αφορισμός της ημέρας
Η διαίρεση ως μοίρασμα του μη έχειν είναι η κρυφή γραμμή που ενώνει έρωτα και πολιτική: όλοι οι εραστές είναι κομμουνιστές. Για τον εαυτό τους δεν κρατούν τίποτε, παρά μόνο το γεγονός ότι δεν έχουν τίποτε να κρατήσουν για τον εαυτό τους.
Ευρωπαϊσμός ή διεθνισμός;-Σ.Κουβελάκη
Του Στάθη Κουβελάκη (αναδημοσίευση από Εποχή)
Υπάρχουν φορές που οι διαφωνίες δεν αφορούν τόσο τις απαντήσεις που δίνονται σε ένα ερώτημα αλλά το ίδιο το ερώτημα. Κάτι παρόμοιο πιστεύω ότι συμβαίνει με την περίπτωση του φίλου και συντρόφου Τάκη Μαστρογιαννόπουλου (ΤΜ) στο άρθρο του με τίτλο «Οι εθνικές και διεθνείς πλευρές της κοινωνικής ανατροπής» («Εποχή», 7 Νοεμβρίου 2010). Απαντώντας σε προηγούμενο κείμενό μου στα «Ενθέματα» («Αυγή», 10 Οκτώβρη 2010), ο ΤΜ αναφέρει ως «φλέγοντα και επίδικα ζητήματα της συγκυρίας», το «μεταβατικό πρόγραμμα, τη στάση πληρωμών και την έξοδο από το ευρώ», και, τέλος, το «ιδιαίτερα σημαντικό» θέμα της «σχέσης του εθνικού με το διεθνές». Και διευκρινίζει αμέσως ότι «εξάλλου με αυτό το τελευταίο θα ασχοληθώ». Μπορούμε όμως να έχουμε σήμερα, εντός της Αριστεράς, μια πολιτική, και όχι αφηρημένα ακαδημαϊκή, συζήτηση για τη σχέση του εθνικού με το διεθνές, χωρίς να δίνουμε κεντρική θέση ακριβώς σ’ αυτά τα «φλέγοντα και επίδικα ζητήματα της συγκυρίας», όπως τα χαρακτηρίζει ο ΤΜ, που είναι το χρέος, ο ρόλος της ΕΕ, η λειτουργία της ευρωζώνης;
Ας μιλήσουμε για την ιστορία...
Καταρχάς, ο ΤΜ φαίνεται να πιστεύει πως ναι, και αφιερώνει τα δύο τρίτα του κειμένου του σε μια ιστορική αναδρομή για να στηρίξει την προφανή, κατά τη γνώμη μου, θέση ότι οι επαναστατικές (αλλά και οι αντίστροφες αντεπαναστατικές) περίοδοι των νεώτερων χρόνων είχαν πάντα μια διεθνή διάσταση. Καταρχάς ευρωπαϊκή, το 19ο αιώνα, και όλο και πιο παγκόσμια τον 20ό. Έτσι, λοιπόν, γράφει ο ΤΜ, «η ανυπαρξία ευρωπαϊκού λαού, ουδόλως εμπόδισε την ευρωπαϊκή επανάσταση να εμφανιστεί, κατά περιόδους». Ούτε, μπορούμε να προσθέσουμε, η ανυπαρξία «παγκόσμιου λαού» εμπόδισε, το 1968, «ένα παλιρροϊκό κύμα», σύμφωνα με τα λόγια του ΤΜ, να «συγκλονίσει όχι μόνο την Ευρώπη αλλά και τον κόσμο ολόκληρο».
Ο διεθνής χαρακτήρας των επαναστατικών δυναμικών δεν σημαίνει ότι τα υποκείμενά τους είναι ενιαία σε διεθνές επίπεδο, δηλαδή «υπερεθνικά», με την αυστηρή έννοια του όρου. Σημαίνει όμως ότι στην ταξική πάλη το εθνικό επίπεδο αρθρώνεται με το διεθνές. Η διατύπωση των Μαρξ και Ενγκελς στο «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος» επί του θέματος είναι η γνωστή διάκριση μεταξύ «μορφής» και «περιεχομένου»: «Ο αγώνας του προλεταριάτου ενάντια στην αστική τάξη, αν κι όχι στο περιεχόμενο, είναι στη μορφή καταρχάς εθνικός. Το προλεταριάτο κάθε χώρας πρέπει φυσικά πριν απ’ όλα να τελειώσει με τη δική του αστική τάξη». Και παρόλο τον προφητικό τρόπο με τον οποίο το «Μανιφέστο» αναγγέλλει την έλευση της «παγκόσμιας αγοράς», τη συνακόλουθη «εκμηδένιση των εθνικών βιομηχανιών» και την «ολόπλευρη αλληλεξάρτηση των εθνών», στο καθαυτό πολιτικό επίπεδο, η εθνική «μορφή» της πάλης του προλεταριάτου κρίνεται ως καθοριστικής στρατηγικής σημασίας: «το προλεταριάτο, υποχρεωμένο καταρχάς να κατακτήσει την πολιτική εξουσία, να εξυψωθεί σε εθνική τάξη, να συγκροτηθεί το ίδιο σε έθνος, είναι κι αυτό το ίδιο εθνικό, αν και καθόλου με την έννοια της αστικής τάξης».
Αν, λοιπόν, η προοπτική της επανάστασης είναι διεθνής, η επαναστατική κρίση και το κεντρικό της επίδικο, δηλαδή η κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας, κρίνονται σε εθνικό επίπεδο. Για να το πούμε διαφορετικά, το εθνικό επίπεδο δεν αντιπαρατίθεται αλλά αποτελεί, αντίθετα, την αναγκαία διαμεσολάβηση για την ανάπτυξη του διεθνούς περιεχομένου της ταξικής πάλης. Γι' αυτό και χωρίς όντως την παραμικρή «εθνική μονομέρεια ή στενά εθνικό προσανατολισμό», όπως ορθά επισημαίνει ο ΤΜ, οι Μαρξ και Ενγκελς είχαν συγκεκριμένες εθνικές στρατηγικές και θέσεις, αρχίζοντας από την ίδια τους τη χώρα. Στο Μανιφέστο δηλώνουν ότι «οι κομμουνιστές στρέφουν κυρίως την προσοχή τους στη Γερμανία», και θα υποστηρίξουν με πάθος, καθόλη τη διάρκεια της επανάστασης του 1848, αλλά και σε όλη την υπόλοιπη ζωή τους, την εθνική ενοποίηση της Γερμανίας, το πρώτο από τα 17 αιτήματα που διατυπώνει η Ένωση των Κομμουνιστών αμέσως μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης του Μάρτη στο Βερολίνο. Εξάλλου, όταν ο επιτιθέμενος Βοναπάρτης ο Τρίτος αρχίζει το γαλλο-πρωσικό πόλεμο του 1870, οι Μαρξ και Ενγκελς θα πάρουν το μέρος της Πρωσίας, όσο η Πρωσία βρίσκεται σε αμυντική θέση και οι εχθροπραξίες διεξάγονται στο έδαφός της. Κάτι που θα τους οδηγήσει σε (προσωρινή) διακοπή των σχέσεών τους με τους Γάλλους σοσιαλιστές, και σε μόνιμη ρήξη με τον Μπακούνιν, που ασταμάτητα τους κατηγορεί για «γερμανικό εθνικισμό» και «παγγερμανισμό».
… αλλά και για την ταμπακιέρα
Δεν νομίζω ότι υπάρχει διαφωνία σε αυτά τα σημεία με τον ΤΜ, ο οποίος εξάλλου δέχεται τον καθοριστικό ρόλο του εθνικού επιπέδου στη διαμόρφωση των ταξικών συσχετισμών, αν και εισάγει μια ισχυρή δόση απροσδιοριστίας όταν προσθέτει ότι «η εκτεταμένη καπιταλιστική διεθνοποίηση απαιτεί όλο και περισσότερο διεθνείς λύσεις». Μήπως μ’ αυτό εννοεί, όπως ας πούμε ο Τόνι Νέγκρι και οι ιδεολόγοι της ονομαζόμενης «παγκοσμιοποίησης», ότι η διεθνοποίηση του κεφαλαίου καταργεί το ρόλο των εθνικών κρατών; Η συζήτηση αυτή έχει, θαρρώ, ήδη γίνει και σίγουρα μπορούμε να τη συνεχίσουμε, αλλά δεν είδα να διατυπώνει κάποιο σχετικό επιχείρημα. Μήπως τότε εννοεί ότι ειδικά στην Ευρώπη, λόγω ΕΕ, έχει αρχίσει μια υπέρβαση του κράτους-έθνους; Ούτε τέτοιο επιχείρημα κατάφερα να βρω στο κείμενό του, και επιπλέον θα ερχόταν σε αντίφαση με την ιστορική του θεώρηση, που δεν διακατέχεται από παρόμοιο ευρωκεντρισμό, εφόσον τονίζει τον εντεινόμενο διεθνή και παγκόσμιο χαρακτήρα των επαναστατικών κυμάτων.
Το ερώτημα που τίθεται τότε, είναι σε τι αναφέρεται ακριβώς ο ΤΜ, όταν καταλογίζει σε «μια σειρά θεωρητικά και πολιτικά στελέχη της κομμουνιστικής και ριζοσπαστικής αριστεράς», χωρίς να τα κατονομάζει, ότι ερωτοτροπούν με το «σοσιαλισμό σε μια μόνη χώρα», το σταλινισμό, και τον «οικονομικό ρεαλισμό». Υποθέτω (αλλιώς γιατί να τα γράφει ως απάντηση σε κείμενό μου;) ότι αναφέρεται σε αυτά που απέφυγε επιμελώς να συζητήσει στο υπόλοιπο άρθρο του, δηλαδή στην άποψη για μονομερή στάση πληρωμών και έξοδο από το ευρώ. Περιέργως, όμως, εδώ η κριτική του συγκλίνει με αυτή των αδιαμφισβήτητων εγχώριων οπαδών του σταλινισμού και του «σοσιαλισμού σε μια μόνη χώρα», που αποκρούουν μετά βδελυγμίας αυτήν πρόταση ως «διαχειριστική», «κεϊνσιανή» και «ανάχωμα» στη «λαϊκή εξουσία» που πρεσβεύουν οι ίδιοι και που θα τα λύσει όλα.
Ακόμη πιο περίεργο ίσως είναι ότι οι μοναδικές υπολογίσιμες δυνάμεις που έχουν διακηρύξει την ανάγκη της νέας διεθνούς στην οποία καταλήγει ο ΤΜ (ας μου επιτραπεί να επισημάνω ότι εδώ έχω προηγηθεί, όπως δείχνει η συνέντευξη που έδωσα στο «Πριν» στις 17 Σεπτέμβρη), αρχίζοντας από τη Βενεζουέλα του Τσάβες, και σύσσωμη σχεδόν τη λατινοαμερικάνικη ριζοσπαστική αριστερά, είναι πρωτοπόροι υποστηρικτές της μονομερούς στάσης πληρωμών και της ανάκτησης των εργαλείων για εθνικά ανεξάρτητη οικονομική πολιτική, προωθώντας ταυτόχρονα τη συνεργασία και την ολοκλήρωση του νότιου κώνου της ηπείρου σε αντινεοφιλελεύθερες βάσεις. Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο κινείται και το διεθνές δίκτυο για την κατάργηση του χρέους του Τρίτου Κόσμου (CADTM), με επικεφαλής το στέλεχος της 4ης Διεθνούς Ερίκ Τουσέν, που θεωρεί ότι έφθασε η στιγμή για μια δημιουργική μεταφορά της λατινοαμερικάνικης εμπειρίας στην Ευρώπη. Αλλά και τάσεις του τροτσκιστικού χώρου κινούνται πλέον σ’ αυτό το πλαίσιο, όπως φαίνεται από το σημαντικό κείμενο του θεωρητικού και ηγετικού στελέχους του βρεταννικού SWP Αλεξ Καλλίνικου στο τελευταίου τεύχος του κομματικού περιοδικού International Socialism Journal1. Κάνοντας εκτενείς αναφορές στη δουλειά του Κώστα Λαπαβίτσα και στην ελληνική περίπτωση, ο Καλλίνικος επιχειρηματολογεί υπέρ της μονομερούς στάσης πληρωμών και της εξόδου από την ευρωζώνη, αντικρούοντας λεπτομερώς την άποψη ότι τέτοια αιτήματα είναι «εθνικιστικά».
Γιατί, άραγε, όλοι αυτοί οι κατά τα άλλα αποκλίνοντες σε πλήθος θέματα αριστεροί να συγκλίνουν ακριβώς σε αυτήν την ατζέντα; Ίσως γιατί καταλαβαίνουν κάτι που ένα κομμάτι της ελληνικής αριστεράς αρνείται με επιμονή να δει: ότι η ΕΕ και η ευρωζώνη είναι μηχανισμοί στυγνής εκμετάλλευσης και κυριαρχίας των ισχυρών επί των πιο αδύναμων. Ότι, κατά συνέπεια, η ρήξη μ’ αυτούς αποτελεί ταυτόχρονα αναγκαίο στοιχείο της αριστερής εθνικής στρατηγικής και διεθνιστικό καθήκον. Ή ευρωπαϊσμός ή διεθνισμός, η ελληνική ριζοσπαστική αριστερά καλείται όλο και πιο πιεστικά να επιλέξει.
Σημείωση:
1. Βλέπε http://www.isj.org.uk/index.php4?id=678&issue=128
Κυριακή, 21 Νοεμβρίου 2010
Ο αυτοδημιούργητος ρέμπελ Κ. Μπακογιάννης, ή μια σοβαρή συνέντευξη για σοβαρούς ανθρώπους σε σοβαρή εφημερίδα
«Η ΕΛΛΑΔΑ χρειάζεται να έχει κυβερνήσεις-καμικάζι έτοιμες να αυτοκτονήσουν για να σωθεί η χώρα» δηλώνει ο Κώστας Μπακογιάννης, απόφοιτος του Χάρβαρντ, 32 ετών, νεοεκλεγείς, με ποσοστό 54,3%, Δήμαρχος Καρπενησίου.
Το μόνο πράγμα που δήλωσα μόλις έμαθα τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών στο Καρπενήσι ήταν ότι θα είμαι και πάλι υποψήφιος δήμαρχος Καρπενησίου έπειτα από 3,5 χρόνια, που θα έχουμε και πάλι δημοτικές εκλογές.
Επειτα από ένα ξέσπασμα για τις παλαιοκομματικές μεθόδους των «Μαυρογιαλούρων» πολιτικών όλων των κομματικών αποχρώσεων που «έφεραν τη χώρα σε αυτά τα χάλια», ο νεαρός δήμαρχος Καρπενησίου δηλώνει ότι προτιμά για τις μετακινήσεις του ένα Saab (όταν βρίσκεται στο Καρπενήσι) και ένα κίτρινο παπάκι (όταν βρίσκεται στην Αθήνα)...
Το πολιτικό μας σύστημα αποδεικνύεται πολύ κατώτερο των περιστάσεων. Δεν είναι δυνατόν να αλλάζουν η κοινωνία και η πολιτική και να παραμένουν ίδια τα πολιτικά συστήματα» λέει και επιτίθεται με σφοδρότητα εναντίον του παλαιοκομματισμού, της μισαλλοδοξίας και του κομματικού φανατισμού «που εξέθρεψε το ρουσφέτι, την εσωστρέφεια, τον φόβο και όχι την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο».
Προχωρώντας ακόμη πιο βαθιά στην πολιτική, κρίνει και την κυβέρνηση του ΠαΣοΚ, την οποία χαρακτηρίζει «διστακτική, απρόθυμη, αναποφάσιστη» , πλην όμως έχει να πει καλά λόγια για τον πρωθυπουργό κ. Γ. Παπανδρέου : «Τον είχα γνωρίσει σε μια ομιλία του στο Χάρβαρντ. Μου είναι εξαιρετικά συμπαθής. Νομίζω ότι προσπαθεί. Με έχει πείσει για την ανιδιοτέλεια των προσπαθειών του».
Τον Δήμο Καρπενησίου τον κέρδισε, όπως λέει, με «ανορθόδοξο τρόπο». Πήρε όλα τα εγχειρίδια πολιτικής και τα πέταξε στο καλάθι των αχρήστων.
Το όνομά του και το γεγονός ότι προέρχεται από πολιτική οικογένεια έπαιξαν ρόλο στην εκλογή του; «Αλλο αναγνωρισιμότητα και άλλο αναγνώριση» απαντά, λέγοντας ότι γύρισε όλα τα σπίτια, έδωσε περισσότερες από 18.000 χειραψίες και ήταν ο μοναδικός από τέσσερις υποψηφίους που είχε καταθέσει ολοκληρωμένο και κοστολογημένο πρόγραμμα. Κυρίως, όμως, επιτέθηκε εναντίον του πολιτικού συστήματος που επικρατεί στην Ευρυτανία.
Αν και η μητέρα του κυρία Ντόρα Μπακογιάννη διετέλεσε δήμαρχος Αθηναίων,ο νεαρός δήμαρχος Καρπενησίου απέφυγε να της ζητήσει συμβουλές για το πώς θα διεξαγάγει τον προεκλογικό του αγώνα και κυρίως για το πώς θα διαχειρισθεί τα προβλήματα του δήμου. «Οταν συζήτησα μαζί της την απόφασή μου να θέσω υποψηφιότητα ως δήμαρχος Καρπενησίου,το μόνο που μου είπε ήταν “να είσαι έτοιμος να κερδίσεις, αλλά και να χάσεις. Κυρίως όμως να μην κάνεις κανέναν συμβιβασμό που δεν αντέχεις”». Ο κ. Μπακογιάννης όμως ζήτησε και δεύτερη γνώμη, αυτήν του παππού του,του πρώην Πρωθυπουργού. Του είπε, λοιπόν, ο κ. Μητσοτάκης: «Εφόσον το αγαπάς,κάν΄ το». Δεν είπε τίποτε άλλο,αλλά πιστεύω ότι χάρηκε με την εκλογή μου.
Ως πολίτης, όμως, προτίθεται να ενταχθεί πάραυτα στο επερχόμενο κόμμα που θα ιδρύσει η μητέρα του, η κυρία Ντόρα Μπακογιάννη: «Και βέβαια θα δηλώσω παρών σε μια τέτοια προσπάθεια. Θα κάνει κόμμα η μητέρα μου και εγώ θα μείνω απέξω;»
Ο αφορισμός της ημέρας ΙΙ
Δημήτρης Μπελαντής-Ο νέος πολιτισμός του μνημονίου
Αφορισμός της ημέρας
Σάββατο, 20 Νοεμβρίου 2010
Ο αφορισμός της ημέρας
Theodor Adorno και Max Horkeimer-Προς ένα νέο μανιφέστο; (πέμπτο μέρος)
15 Μάρτη, πμ
Χορκχάιμερ: Οι αστοί δεν κατορθώνουν απόλυτα να γίνουν φεουδάρχες· δημιουργούν την δική τους αριστοκρατία με την εργασία τους. Θεωρώ ότι οι άνθρωποι μπορούν να ξεπεράσουν κάτι μόνο όταν έχουν πλήρως παραδοθεί σ’ αυτό ιδεολογικά. Αυτό εξηγεί τους ύμνους στην εργασία και το γεγονός ότι ο κόσμος έχει τόσο πάθος με την οδήγηση μοτοσυκλέτας. Οι άνθρωποι δεν είναι τίποτε άλλο παρά εργάτες.
Αντόρνο: Νιώθουν ότι η ίδια η αποκρυσταλλωμένη εργασιακή τους δύναμη βρίσκεται στη διάθεσή τους. Απόλαυση όταν οδηγείς μοτοσυκλέτα: κάν’ το μόνο σου, το να κινείσαι γρήγορα.
Χ.: Η ταχύτητα είναι μια όψη της εργασίας, το να επιταχύνεις τη διαδικασία.
A.: Η απόλαυση της ταχύτητας είναι υποκατάστατο για την απόλαυση της εργασίας.
Χ.: Εργασία στις φυλακές. Όταν η εργασία χρησιμοποιείται ως τιμωρία είναι δύσκολο να την εμποδίσεις απ’ το να γίνει απόλαυση σε πείσμα του οτιδήποτε. Πρέπει να την κάνεις όσο δυσάρεστη γίνεται.
Α.: Όσο πιο περιττή γίνεται μια εργασία, τόσο χειρότερη γίνεται, τόσο καταντά ιδεολογία.
Χ.: Και τόσο πιο πολύ εφαρμόζεται στρεβλά. Η εργασία σήμερα δεν είναι περιττή εφόσον ο κόσμος πεινά ακόμα. Η εργασία είναι διαστροφική. Αυτοματισμός. Θα πρέπει να προσπαθούμε περισσότερο να βοηθούμε τους άλλους, να εξάγουμε τα σωστά αγαθά στους σωστούς ανθρώπους, να αναζητούμε θεραπείες για τους ασθενείς. Στις μέρες μας υπάρχει μια ψευδής κατάργηση της δουλειάς.
Α.: Καταντά να είναι η παραγωγή για χάρη της παραγωγής.
Χ.: Δεν με ενδιαφέρει στο παραμικρό να στέλνω διαστημόπλοια στο φεγγάρι.
Α.: Δεν υπάρχει τίποτε ιερό στην τεχνολογία.
Χ.: Ο Μαρξ ήδη είχε την ιδέα ότι σε μια ψευδή κοινωνία η τεχνολογία αναπτύσσεται λανθασμένα.
Α.: Υπάρχουν ατελείωτα πεδία όπου θα μπορούσε η τεχνολογία να εφαρμοστεί σωστά. Τα αγαθά που είναι διαθέσιμα στις μέρες μας είναι ένα είδος ψευδο-καταναλωτικών αγαθών. Η ανταλλακτική αξία αντικαθιστά την χρηστική.
Χ.: Οι διαφημίσεις αρέσουν στον κόσμο. Κάνει αυτό που του λένε οι διαφημίσεις και το ξέρει πως αυτό κάνει. Αμερικάνικα περιοδικά και κόμικ.
Α.: Αν έλεγα στον πατέρα μου ότι η μαζική κουλτούρα είναι ψευδής, θα έλεγε: μα την απολαμβάνω. Η αποκήρυξη της ουτοπίας σημαίνει το να αποφασίζεις με τον ένα ή τον άλλο τρόπο υπέρ ενός πράγματος αν και ξέρεις εντελώς ξεκάθαρα ότι είναι απάτη. Εκεί βρίσκεται η ρίζα του προβλήματος.
Χ.: Γιατί η δύναμη που χρειάζεται για να κάνεις το σωστό κρατιέται με λουρί. Αν διατυπώνουμε τα θέματα καθώς μιλάμε, ακούγονται όλα υπερβολικά εριστικά. Ο κόσμος μπορεί να πει ότι οι απόψεις μας είναι μόνο λόγια, ότι είναι απλώς οι δικές μας αντιλήψεις. Σε ποιον να τα πούμε αυτά τα πράγματα;
A.: Δεν προτείνουμε κανένα συγκεκριμένο τρόπο δράσης. Αυτό που θέλουμε είναι αυτοί που διαβάζουν όσα γράφουμε να νιώθουν να πέφτουν οι παρωπίδες απ’ τα μάτια τους.
Χ.: Ο κόσμος θα πει, ε, αυτοί είναι απλώς φιλόσοφοι που μιλάνε. Αλλιώς, πρέπει να είσαι σαν τον Χάιντεγκερ και να μιλάς σαν μαντείο. Πρέπει να λύσουμε το πρόβλημα θεωρίας και πρακτικής με το ύφος μας. Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι ο κόσμος δεν θα λέει απλώς “Θεέ μου, αυτά που λένε κάνουν τα πάντα να ακούγονται πολύ άσχημα, αλλά δεν το εννοούν στα αλήθεια έτσι, ακόμα και όταν φωνάζουν και βρίζουν.” Όλα αυτά συνδέονται με το ότι δεν υπάρχει πλέον κόμμα.
Α.: Δεν βλέπω διέξοδο, εκτός απ’ το να κάνουμε αυτούς τους προβληματισμούς ρητούς. Υπάρχει ένας συγκεκριμένος τρόπος γραφής που προσβάλλει συγκεκριμένα ταμπού. Πρέπει να βρεις το σημείο που πληγώνει. Να προσβάλλεις σεξουαλικά ταμπού.
Χ.: Μαρκούζε, πρόσεχε.
Α.: Ο εστιασμός στην γενετήσια ζώνη [genitality] έχει ένα στοιχείο εχθρικότητας προς την απόλαυση.
Χ.: Εγώ νομίζω το αντίθετο. Όσο πιο ανυπόμονος είναι κάποιος να σπάσει το ταμπού, τόσο πιο αβλαβές είναι. Όσο πιο συγκεκριμένα στοχεύεις, τόσο πιο ισχυρό το αποτέλεσμα.. Γίνε μέλος της Ένωσης Χριστιανοδημοκρατών, αλλά κάνε το εφικτό αυτό και για τους αποστάτες. Πρέπει να είναι κάποιος πολύ γειωμένος, μετρημένος και προσεκτικός ώστε να μη δημιουργείται η εντύπωση ότι το ένα ή το άλλο είναι εκτός πραγματικότητας. Πρέπει να υλοποιήσουμε την απώλεια του κόμματος λέγοντας, στην ουσία, ότι είμαστε στην ίδια κατάσταση με πριν αλλά ότι παίζουμε το σκοπό με τον τρόπο που πρέπει να παιχτεί σήμερα.
Α.: Υπάρχει κάτι σαγηνευτικό στην ιδέα —αλλά ποιος είναι ο σκοπός;
X.: Αν μπορούσαμε μόνο να πούμε ότι μαχόμαστε στα μετόπισθεν. Θα μπορούσαμε ίσως να επισημάνουμε ότι οι άνθρωποι δεν έχουν ακόμα επίγνωση ότι κατευθύνονται προς μια κατάσταση σε σύγκριση με την οποία ο ναζισμός ήταν μια σχετικά χαμηλών τόνων υπόθεση. Αν λέγαμε στους σοσιαλδημοκράτες σήμεα ότι πρέπει να γίνουν κομμουνιστές, αυτό θα ήταν αρκετά άκακο. Αλλά αν τους λέγαμε ότι πρόδωσαν τα αστικά ιδεώδη, αυτό θα έπαυε να είναι άκακο, γιατί οι σοσιαλδημοκράτες εκπροσωπούν την καλή συνείδηση του κόσμου μας. Δεν θέλουμε να λέει ο κόσμος ότι γραπτά μας είναι τόσο φρικτά ριζοσπαστικά. Όποιος δεν δουλεύει δεν πρέπει να επιτρέπεται να τρώει —αυτό είναι το σημείο στο οποίο πρέπει να επιτεθούμε στους σοσιαλδημοκράτες. Δεν πρέπει να λέμε “δεν θέλατε την δικτατορία του προλεαριάτου" αλλά “προδώσατε την ανθρωπότητα”. Το να προφέρεις απλώς τις λέξεις “δικτατορία του προλεταριάτου” είναι πράξη συμμαχίας με τον Κάρλο Σμιντ και τον Μάο Τσετούγκ.
Α.: Nomina sunt odiosa, τα ονόματα πονάνε.
Χ.: Η ριζοσπαστικότητα της διατύπωσης αφαιρεί από την πρόταση την ριζοσπαστικότητά της.
Σημείωση
Παρασκευή, 19 Νοεμβρίου 2010
Theodor Adorno και Max Horkeimer-Προς ένα νέο μανιφέστο; (τέταρτο μέρος)
13 Μάρτη, πμ
[11] Στην εισαγωγή της δεύτερης έκδοσης της Κριτικής του καθαρού λόγου ο Καντ δηλώνει: "Έτσι, έπρεπε να αρνηθώ τη γνώση για να δημιουργήσω χώρο για την πίστη..." Κριτική του καθαρού λόγου, σ. 117.
Πέμπτη, 18 Νοεμβρίου 2010
Pierre Paolo Pasolini: Ζωή και θάνατος
2/11/2010